بی اختیاری ادرار چیست؟ روش های تشخیص و درمان این بیماری کدامند؟

یکی از مشکلات رایج در بین مردان و زنان بی اختیاری ادرار و نشت آن است. این مشکل می تواند برای فرد دلهره آور و استرس زا باشد و موقعیت اجتماعی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

احتمال بروز بی اختیاری ادرار با افزایش سن بیشتر می شود و مشکلات زیادی را به همراه دارد. برای آشنایی بیشتر با این بیماری و مشکلات ناشی از آن با ما تا آخر این مقاله از مجله جراحی لاغری همراه باشید.

بی اختیاری ادرار چیست؟

به از دست دادن کنترل مثانه، نشت ادرار و عدم کنترل آن، بی اختیاری در ادرار گفته می شود. در این حالت مثانه به طور کامل تخلیه نمی شود و فقط کمی نشتی دارد.

علت اصلی بی اختیاری ادرار چیست؟

سیستم ادراری از کلیه ها، مثانه، حالب و پیشابراه تشکیل شده، ادرار در کلیه تشکیل و در مثانه ذخیره می شود، در صورت پر شدن حجم مثانه، زمان تخلیه آن است. عضلات اسفنکتر مثانه مسئول کنترل و خروج ادرار از مثانه هستند و باز و بسته شدن محکم در اطراف دهانه مثانه، مانع از خروج ادرار یا بازگشت آن به کلیه می شوند.

اعصاب مثانه به فرد هشدار می دهد که زمان تخلیه ادرار است و اسفنکتر به صورت ارادی برای خروج ادرار باز می شود و از طریق پیشابراه  از بدن خارج می شود؛ با بسته شدن ارادی نیز مانع از خروج آن می شود.

در صورت اختلال در عملکرد سیستم ادراری و ضعیف شدن عضلات اسفنکتر فرد توانایی کنترل ادرار را ندارد و دچار بی اختیاری ادرار می شود، احتمال این حالت با افزایش سن بیشتر می شود.

👈بیش تر بخوانید: پروستات چیست؟ چگونه می توانیم از بروز آن جلوگیری کنیم؟

انواع بی اختیاری ادرار

بی اختیاری در دفع ادرار انواع مختلفی دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم:

بی اختیاری استرسی

در این نوع بی اختیاری به دلیل ضعیف شدن عضلات کف لگن، احتمال نشت ادرار در هنگام برخی از فعالیت ها مانند عطسه، سرفه، خندیدن، دویدن، بلند کردن اجسام سنگین وجود دارد. نشت ادرار با وارد شدن  فشار به مثانه ایجاد می شود و در پی زایمان های متعدد در زنان یا انجام جراحی پروستات در مردان بیشتر دیده می شود.

بی اختیاری اضطراری

این نوع بی اختیاری به گونه ای است که فرد به صورت ناگهانی احساس فوری به دفع ادرار دارد و در صورت نرسیدن به توالت منجر به نشت ادرار می شود. بی اختیاری اضطراری در اثر ضعیف شدن عضلات لگن، آسیب به اعصاب ساکرال، عفونت ادراری، التهاب مثانه در مردان و یائسگی بروز می کند.

بی اختیاری ادرار سرریزی

در بی اختیاری سرریز، به دلیل تخلیه نشدن کامل مثانه، مقداری از ادرار در مثانه باقی می ماند و در حین حرکت سبب نشت ادرار می شود. دیابت، سکته مغزی، بزرگی پروستات در مردان از دلایل بروز این مشکل است.

بی اختیاری ترکیبی

بروز چن عامل با هم، سبب ایجاد چند نوع بی اختیاری مانند بی اختیاری استرسی و اضطرابی به صورت ترکیبی می شود.

👈بیش تر بخوانید: آیا با چگونگی درمان واریکوسل با دارو آشنایی دارید؟

  علائم این بیماری با توجه به نوع بی اختیاری متفاوت است و شامل موارد زیر هستند:

• نشتی ادرار استرسی با انجام فعالیت های مانند سرفه، عطسه، دویدن، خندیدن
• احساس شدید و ناگهانی به دفع ادرار و عدم کنترل آن
• تکرر ادرار
• عدم تخلیه کامل
• جریان ضعیف ادرار

روش های تشخیص بی اختیاری ادرار کدامند؟

در صورت مشاهده علائم گفته شده در بالا باید برای تشخیص نهایی به متخصص اورولوژی مراجعه کرد. اورولوژیست با روش های زیر بی اختیاری در ادرار را تشخیص می دهد:

• بررسی گزارش کارکرد و فعالیت روزانه مثانه که توسط بیمار ثبت شدن
• آزمایش های عملکردی کلیه و مثانه
• سونوگرافی
• سیستوسکوپی
• عکسبرداری و ام آر آی

روش های درمان بی اختیاری ادراری

با روش های زیر می توان عدم کنترل مثانه و نشت ادرار را درمان کرد:

تمرینات خانگی

برای درمان این عارضه، می توان یک سری رفتارها را در خانه با خود تمرین کرد مثلا:

• به تاخیر انداختن دفع ادرار در زمان احساس نیاز به دفع آن به مدت ده دقیقه می تواند تمرینی خوبی برای طولانی شدن فاصله زمانی بین دفعات دستشویی رفتن و عادت دادن مثانه به تاخیر در دفع ادرار باشد.
• بهتر است بعد از دفع ادرار، بعد از چند دقیقه جهت تخلیه کامل مثانه و جلوگیری از باقی ماندن ادرار در آن، برای دفع مجدد ادرار اقدام کرد.
• می توان با تعین کردن یک فاصله زمانی مثلا هر سه تا چهار ساعت یکبار برای دفع ادرار اقدام کرد.

ورزش برای درمان بی اختیاری ادرار

تمرینات ورزشی عضلات کف لگن به تقویت کنترل دفع ادرار کمک می کند، انقباض عضلاتی که در دفع ادرار نقش دارند و نگه داشتن آن به مدت ۵ ثانیه مانند وقتی که فرد از دفع ادراری جلوگیری می کند، تمرین مناسبی است.

 نگه داشتن به مدت چند ثانیه و استراحت دادن به آن ها و انجام دوباره این تمرین، نوعی تمرین برای کنترل دفع ادرار و افزایش قدرت عضلات مرتبط با خروج ادرار است.

تحریکات الکتریکی برای درمان نشت ادرار

وارد کردن الکترودهای به صورت موقت به داخل رکتوم یا واژن، سبب تحریک عضلات کف لگن می شود که در درمان بی اختیاری ادراری نقش دارد.

مصرف دارو

در برخی موارد برای درمان این مشکل باید از دارو استفاده کرد این داروها به تخلیه کامل ادرار و دفع راحت آن کمک می کنند.

استفاده از دستگاه

استفاده از  دو دستگاه تامپون یا وارد کردن یک حلقه سفت در داخل واژن خانم ها می توان از بی اختیاری ادراری جلوگیری کرد. باید قبل از دفع ادرار دستگاه های مربوطه را مجرای ادراری خارج کرد.

تزریق بوتاکس

در برخی موارد که روش های بالا برای درمان جوابگو نباشند، از تزریق بوتاکس به داخل عضلات مثانه استفاده می شود. با این کار اعصاب مثانه مسدود می شوند از ارسال پیام دفع غیر ارادی پیشگیری می کند.

درمان بی اختیاری ادرار با جراحی

با عمل های مانند اسلینگ، تعلیق گردن مثانه، جراحی افتادگی مثانه و عضله ادراری مصنوعی می توان از خروج بدون کنترل ادرار جلوگیری کرد.

+👈بیش تر بخوانید: انواه روش های سنگ شکن کلیه را بشناسید.

خلاصه موضوع

بی اختیاری ادرار با ضعیف شدن عضلات اسفنکتر در مثانه و از دست دادن کنترل ادرار ایجاد می شود، متخصص اورولوژی با تشخیص آن می تواند به خوبی بهترین روش را برای درمان این مشکل انتخاب کند. در مواقع با تمرینات عضلات کف لگن می توان تا حدودی به کنترل دفع ادرار کمک کرد.